हिंदू समाजातले अनेक सदस्य 'अखंड भारत' निर्माण करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्यांच्या आनंदात आणि दुःखात सहभागी होतात आणि त्यावर विश्वासही ठेवतात. तर कमी होत चाललेल्या संख्येनं लोकांचा असा विश्वास आहे की 'हिंदूत्व' किंवा 'हिंदुत्व' मूर्त रूप देण्याचा योग्य मार्ग म्हणजे रामाचे आदर्श म्हणून अनुसरण करणं आणि नेतृत्व, शौर्य, सन्मान, आदर यासारख्या मूल्यांचे समर्थन करणं, जे त्यांनी हजारो वर्षांपासून प्रतिनिधित्व केलंय. काहींना वाटतं की, या दोन्ही संकल्पनांमध्ये तफावत नाही, परंतु जर आपण भाजपवर विश्वास ठेवणाऱ्या आणि भाजपवर विश्वास न ठेवणाऱ्यांमधला वादविवाद पाहिला तर हिंदू समुदायात फूट पडल्याचं स्पष्ट जाणवतं. बहुतेकांना हे उघडपणे मान्य नसेल की, हा खरंतर एकाच देवतेच्या दोन वेगवेगळ्या संकल्पनांमधला संघर्ष आहे, परंतु हा संघर्ष किमान वैचारिक जागेत अस्तित्वात असल्यानं, उजव्या विचारसरणीच्या लोकांशी असहमत असलेल्या हिंदूंची रामाचं अनुसरण करण्याबद्दलची संकल्पना खरोखरच वेगळी असण्याची शक्यता आहे. 'रामराज्य' किंवा 'आदर्श' राज्याच्या कल्पनेपुरता मर्यादित आहे. अधिक विश्लेषण करण्यासाठी, इतिहासाच्या इतिहासात काही पावलं उचलणं आवश्यक आहे. ईसापूर्व चौथ्या शतकात, ग्रीक बहुपत्नी आणि तत्वज्ञानी प्लेटोनं आदर्श राज्याचा सिद्धांत मांडला. हे असं राज्य होतं, ज्यामध्ये समाजात सुधारणा करण्यासाठी सर्व प्रकारचे कठोर उपाय केले जातील, ज्यामध्ये जन्माच्यावेळी मुलांना पालकांपासून वेगळं करणं आणि त्यांना बॅरेकमध्ये वाढवणं आणि गुणवत्तेवर आधारित लोकांना प्रशिक्षित करणं आणि तत्वज्ञानी राजे, लष्करी किंवा आर्थिक एजंट यांच्या भूमिकांमध्ये विशेषज्ञता देणं समाविष्ट आहे. या प्रकल्पाचं ध्येय न्यायाची स्थापना करणं असं होते. प्लेटोचं आदर्श राज्य एका अमूर्त आध्यात्मिक, नैतिक तत्त्वावर आधारित होतं, म्हणजेच चांगलं किंवा न्यायी. दोनहजार वर्षांहून अधिक काळानंतर, जर्मनीतल्या राजकारण्यांच्या एका गटानं आदर्श राज्याची त्यांची आवृत्ती तयार करण्याचा निर्णय घेतला. हे राज्य त्या काळातल्या ज्ञानावर आधारित कठोर वैज्ञानिक तत्त्वांवर आधारित असणार होतं आणि त्यात गुणवत्तेचं इतकं प्रमाण होतं की, 'कमकुवत' आणि 'अपंग' लोकांना आदर्श मानवी वंशाच्या आदर्श जगाला धोका निर्माण केल्याबद्दल मृत्युदंड दिला जायचा, एक वंश जो या ग्रहाचा खरा वारस बनण्यास तयार होता. एक आदर्श जग निर्माण करण्यासाठी त्यांचं समर्पण इतकं महान होतं की, त्यांनी या आदर्शाची व्याख्या त्यांच्या स्वतःच्या वंशाच्या राष्ट्रवादाच्या विचारांपुरती मर्यादित ठेवली, जी प्रत्यक्षात तो वंश होता जो जगावर राज्य करायला तयार होता.
जगातल्या बहुतेक नेत्यांनी आणि सैनिकांनी या गटाला मृत्युदंड दिल्यानंतर लगेचच भारताला या नंतरच्या काही नेत्यांपासून स्वातंत्र्य मिळालं. भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीचे नेते एक आदर्श राज्याची स्वतःची संकल्पना असलेले एक व्यक्ती होते. त्यांनी त्याला 'रामराज्य' म्हटलं. या माणसाचा असा विश्वास होता की यात 'सत्य' किंवा 'धार्मिकते'चे राज्य समाविष्ट असलेला समाज, संस्कृती आणि राजकारण असेल. त्यांना वाटलं की, जगभरातल्या वसाहतवाद्यांनी ज्या शक्तीवर हल्ला केलाय ती सत्य, अहिंसा अन् न्यायाची शक्ती आहे आणि त्यांनी या मूल्यांचं प्रतीक म्हणून भगवान रामांकडून प्रेरणा घेतली. स्वातंत्र्यानंतर एका वर्षात त्यांची हत्या करण्यात आली. त्यांच्या तोंडातून निघणारे शेवटचे शब्द 'हे राम...!' होते, जे त्यांच्या देशाच्या भवितव्याबद्दल जवळजवळ दैवी नैतिक वेदनांचं आवाहन होतं, जे त्यांच्याकडून हिरावून घेण्यात आलं होतं. ज्या व्यक्तीनं या व्यक्तीची हत्या केली तो त्यावेळी भारतात सुरू असलेल्या समांतर चळवळीचा अनुयायी होता. या चळवळीनं अखेर राजकीय वर्तुळात 'जय श्री राम...!' च्या हाकेला मान्यता दिली. ही हिंदुत्व चळवळ होती, जी रामाला गांधींप्रमाणे पाहत नव्हती, तर एक युद्धासारखी व्यक्तिरेखा म्हणून पाहत होती, ज्यांचं पायदळ सैनिक त्यांना विरोध करणाऱ्या कोणालाही आणि प्रत्येकाला जाळण्यास, मारण्यास, लुटण्यास, छळण्यास, बलात्कार आणि मारहाण करण्यास तयार असत, जसं ते पाहत होते. आज, हीच चळवळ तिच्या राजकीय कारकिर्दीच्या शिखरावर आहे, आणि जरी सौम्य हिंदुत्व अपयशी ठरत असलं आणि हिंदूत्वाची जुनी संकल्पना मरत असली तरी, गांधींचा जाहीरपणे अपमान केला जातोय. सत्य आणि नैतिक मूल्यांचं समर्थन करणाऱ्यांना कमजोर किंवा अपंग म्हटलं जातंय. भगवान राम कदाचित वरुन पाहत असणार ते जुन्या राम राज्याच्या संकल्पनेचं काय झालं असं म्हणत शोक करत असणार.
No comments:
Post a Comment